Ook in crisistijd heeft Amersfoort bewezen over een relatief veerkrachtige economie te beschikken. De klap van Corona is hard maar in Amersfoort net iets minder hard dan in de rest van Nederland (Rabobank, 2020). Op dit moment is nog veel onduidelijk over de impact op langere termijn. Op onderdelen zien we dat door contact beperkende maatregelen reeds bestaande trends zich versterkt doorzetten. De retail, horeca en de ZZP-ers zijn zwaar getroffen, bedrijven die het al moeilijk hadden overleven de crisis naar verwachting niet. Ook de cultuur-, sport- en evenementensector zijn zwaar getroffen. Deze sectoren draaien nog steeds niet op volle kracht. Zo kunnen er nog geen grootschalige evenementen plaatsvinden en zijn de zalen in theaters en podia slechts deels gevuld. Zzp-ers in de culturele sector zien hun werk verdwijnen, waardoor de werkloosheid toeneemt en de kwaliteit in de culturele sector onder druk staat.
De corona-crisis had ook op het onderwijs (inclusief kinderopvang), de jeugd en gezinnen een enorme impact. Het onderwijs bleek in staat om in no time over te schakelen op digitaal thuisonderwijs. Een groep kinderen had baat bij dit type onderwijs; in de toekomst zullen digitale toepassingen worden ingebed in het reguliere aanbod. Met het wegvallen van fysiek onderwijs bestaat echter het risico dat de kansenongelijkheid tussen jeugdigen groter wordt. De komende jaren zal het onderwerp Gelijke Kansen dan ook prominent op onze agenda staan.
Kortom, er zijn grote opgaven te realiseren om Amersfoort ook in de toekomst die vitale woon- en werkstad te laten zijn. Nog steeds vraagt de groei van de stad ook om een groei van voorzieningen op het gebied van sport, cultuur, onderwijs en evenementen en groei van passende werkgelegenheid.
Economische vitaliteit
Amersfoort maakt deel uit van een van de snelst groeiende economieën van Europa, zo blijkt uit recent onderzoek van McKinsey (The future of work, 2020) waarin de provincie Utrecht gekwalificeerd wordt als ‘superstar hub’. Om de economische ontwikkeling en groei te kunnen blijven faciliteren wordt in dit onderzoek aanbevolen om de kenniseconomie hand in hand te laten gaan met beroepen in de maakindustrie. Dit om zowel spreiding in opleidingsniveau als spreiding van werklocaties te bewerkstelligen zodat de economie crisisbestendig is en blijft. In sommige gevallen vraagt dit om om- en bijscholing.
De Europese Commissie heeft de regio Utrecht opnieuw beoordeeld als één van de meest competitieve regio’s van Europa. De regio Utrecht deelt de tweede plek met Londen. In de driejaarlijkse index wordt de concurrentiekracht gemeten van 268 Europese regio’s op basis van meer dan 70 indicatoren die betrekking hebben op zaken als innovatie, bereikbaarheid, digitale infrastructuur, onderwijs, gezondheid en arbeidsmarkt. In ons beleid en onze keuzes is de inzet het behoud van een topnotering in de Regional Competitive Index (RCI). Wij zetten daarom in ons beleid in op de realisatie van een regionale human capital agenda en gaan we voor een uitgebalanceerde hoeveelheid en variatie aan werklocaties.
Samen met de partners in regio Utrecht (Provincie Utrecht, gemeenten Hilversum & Utrecht, U16, Gooi- en Vechtstreek en Regio Amersfoort en Economic Board Utrecht) werken we aan de uitvoering van de Regionale Economische Agenda (REA). Deze agenda is gericht op de thema’s toekomstbestendige leefomgeving, gezonde mensen en digitalisering (Gezond Stedelijk Leven voor iedereen) en is leidend voor de Regionale Ontwikkelingsmaatschappij Regio Utrecht (ROM). Met de oprichting van de ROM is de economische structuur van de regio versterkt. De ROM voorziet in de behoefte aan (risico) kapitaal bij het innovatieve en doorgroeiende MKB. Ook helpt de ROM bedrijven bij producten en diensten leveren op bijvoorbeeld de energietransitie, circulaire economie en mobiliteit en zorgt daarmee voor een economische impuls in de regio.
We kunnen op lokaal niveau onze economische positie verder uitbouwen en ons vestigingsklimaat voor bedrijven blijvend versterken. We willen tenslotte een stad zijn voor wonen en werken in een goede balans. De economische structuur is de afgelopen jaren verbeterd. Nieuwe bedrijven hebben geleid tot nieuwe werkgelegenheid. De gemeente speelt een faciliterende rol om bedrijven naar Amersfoort te halen, de rol van het Amersfoort Business Team is hierbij groot. Met de komst van de ROM is ook de nodige aandacht voor internationale acquisitie voor de bredere regio.
We blijven inzetten op het binnenhalen van Nationale en Europese subsidies. Zo loopt op het gebied van Smart City het Europese SCOREwater project, waarvoor in 2021 watersensoren geplaatst worden. Daarnaast ontving een consortium rond de Data- en KennisHub Gezond Stedelijk Leven een subsidie van het Innovatiebudget Digitale Overheid. Deze subsidie wordt in 2021 aangewend om de kwaliteit van ruimtelijke plannen te verhogen en het participatieproces met inwoners te bevorderen via onder andere de Groene Batenplanner.
Circulariteit
Amersfoort sluit zich aan bij de rijksdoelstellingen om in 2050 circulair te zijn, waarbij de ambitie is om in 2030 al 50% van de grondstofkringlopen te sluiten. Het rijk werkt met vijf transitieagenda’s. In Amersfoort hebben wij op dit moment niet te middelen om op alle vijf de transitieagenda’s in te zetten. Vandaar dat in 2018 is gekozen voor een focus op de bouweconomie. Daarnaast is in het coalitieakkoord de ambitie neergezet om toe te werken naar een retourboulevard in Amersfoort. Hiermee leveren een zeer beperkte bijdrage aan de transitieagenda’s consumptiegoederen en maakindustrie.
We streven hierbij naar een stad waar we waardevolle materialen en grondstoffen hergebruiken en geen afval produceren. De productie van nieuwe materialen en goederen zorgt er immers voor dat grondstoffen opraken en zorgt voor een enorme uitstoot van CO2. Er is berekent dat ongeveer 40% reductie van CO2uitstoot mogelijk is door het streven naar een circulaire economie. Bovendien laten de laatste onderzoeken zien dat de energietransitie de komende tien jaar 19% extra CO2uitstoot zal veroorzaken bij het gebruik van primaire grondstoffen. Kortom, de noodzaak om te gaan werken met circulaire modellen waarbij producten worden ontworpen van secundaire materialen of zodanig dat hergebruik bij einde van de levensduur mogelijk is.
We zetten op deze manier in op de transitieagenda bouw van het Rijk, omdat hier vanuit de gemeente Amersfoort veel mogelijkheden zijn om invloed uit te oefenen en impact te maken.
We willen de komende jaren tot 2023 benutten voor het opbouwen van de (kennis)infrastructuur voor een circulaire (bouw)economie in Amersfoort en regio Utrecht. Hiervoor willen we onze inzet op het opzetten en onderhouden van het netwerk van Amersfoort bedrijven dat zich richt op het toekomstbeeld van een circulair Amersfoort voorzetten. Daarnaast kijken we gericht op welke wijze we met partners in de stad kunnen werken aan al doende leren, bewustwording en het versterken van een kennisagenda. We zetten in op het versnellen en realiseren van circulaire ambities bij minimaal 4 gebiedsontwikkelingen (Vinkenhoef, Kop van Isselt, Wagenwerkplaats-Oost, De Hoef). Daarnaast onderzoeken we het komend jaar de wijze of en zo ja op welke wijze circulaire hubs in Amersfoort een onderdeel uit moeten maken van het circulaire bouwecosysteem. Door onze inzet op upcyclen van consumptiegoederen te continueren wordt de Retourboulevard stap voor stap een plek voor mensen die circulair willen winkelen in Amersfoort.
De voortgang van de inzet op circulaire economie is afhankelijk van de integrale besluitvorming rond de overhevelingsvoorstellen van restant budget 2020 bij de jaarrekening 2020. Op dit moment zijn immers geen middelen beschikbaar voor circulaire economie voor 2021 of verder.
Cultuur
Cultuur is het cement van de stad. Met de Cultuurvisie 2030 is ingezet op een inhaalslag en schaalsprong voor cultuur. Afgelopen jaar hebben we daar stappen in gezet met het opstellen van het Cultuurplan Amersfoort 2019-2022 “Duurzaam, Dynamisch en Doen ”. In dit Cultuurplan staan de prioriteiten voor de komende jaren om er voor te zorgen dat het Amersfoortse cultuuraanbod past bij de groei van de stad, met prioriteiten voor de korte, middellange en lange termijn. De gevolgen van het Corona-virus leiden tot een herbezinning op de geformuleerde ambities en prioriteiten. Want hoewel de ambities overeind blijven, zal de weg om deze doelstellingen te behalen wellicht anders zijn. De 1,5 meter economie heeft grote gevolgen voor podia en musea.
De focus voor 2021 ligt op versterken en herstellen van wat er is, en het benutten van kansen die geboden worden vanuit Rijk, provincie en stad. We stimuleren innovatie en samenwerking, mede door te participeren in het Provinciaal innovatiefonds. We streven er nog steeds naar dat het aanbod en de kwaliteit van kunst en cultuur, inclusief de voorzieningen, meegroeien met de stad. Het profileren van Amersfoort als culturele stad zal met “het verhaal van Amersfoort” sterker moeten worden. In 2021 wordt met een nieuwe zendmachtiging ingespeeld op de ontwikkelingen in het medialandschap. Voor de lange termijn zijn er in de stad plannen om toe te werken naar een plek voor gecombineerd cultuuraanbod, met de nadruk op podiumkunsten. Daarvoor wordt komende jaren het fundament gelegd.
Monumentenzorg & Archeologie
Het op een samenhangende wijze in stand houden van het (onroerend en archeologisch) erfgoed in Amersfoort en het inpassen van cultuurhistorische waarden in nieuwe ontwikkelingen (behoud door ontwikkeling). Daarmee versterken we de historische identiteit en aantrekkelijkheid van onze stad.
Evenementen
De vele culturele, sport- en andere evenementen maken van Amersfoort een fijne stad om in te wonen, werken en verblijven. Evenementen zorgen voor reuring in de stad en dragen bij aan een positief imago en een grootstedelijk karakter. Evenementen zorgen ook voor verbinding. Door middel van evenementen ontstaan laagdrempelige ontmoetingen tussen inwoners: tussen jongeren, ouderen, gezinnen en kwetsbare doelgroepen. Het is dan ook van belang dat evenementen voor iedereen toegankelijk zijn.
Vanwege Corona hebben vele evenementen geen doorgang kunnen vinden. Sommige organisatoren hebben nieuwe manieren gevonden alsnog evenementen te programmeren, bijvoorbeeld digitaal of op kleine schaal. Desondanks zien we een grote opgave in 2021 om de evenementensector te faciliteren in het weer op niveau brengen het evenementenaanbod in Amersfoort.
2020 stond in het teken van 75 jaar Vrijheid. Een groot deel van het Amersfoortse programma kon geen doorgang vinden, maar zal alsnog in 2021 plaatsvinden.
Sport
We vinden het belangrijk dat zoveel mogelijk Amersfoorters hun hele leven lang sporten en bewegen. In de eerste plaats om dat sport en bewegen plezier geeft. Maar ook omdat sport en bewegen bijdraagt aan een gezond en vitaal Amersfoort. We staan daarom voor inclusief sport- en beweegaanbod voor al onze inwoners; wijkgericht en op maat. Sportverenigingen en Buurtsportcoaches zijn daarbij een essentiële schakel om vraag en aanbod met elkaar te verbinden. Met sportverenigingen werken we daarom aan hun toekomstbestendigheid. We helpen hen om hun sportaanbod beter af te stemmen op de wensen en behoeften van de moderne sporter en met het innemen van een centrale rol in de wijk. Dit kan niet zonder goede sportaccommodaties. We ontwikkelen daarom een toekomstvisie en een meerjarig investeringsprogramma voor de sportaccommodaties in de stad.
We zetten in op een voorzieningenaanbod dat past bij de groei van stad, evenwichtig is verdeeld en aansluit bij de laatste trends en ontwikkelingen. Multifunctioneel en intensief gebruik van onze sportaccommodaties is daarbij het uitgangspunt. Maar ook de openbare ruimte heeft onze aandacht. We realiseren sport- en beweegplekken verspreid over de stad en bevorderen een passende programmering. Bij plannen voor (her)ontwikkeling van woongebieden in de stad integreren we sport en bewegen in het ontwerp.
Dit doen we als gemeente niet alleen. Alleen samen met inwoners en partners als SRO, ASF, de sportverenigingen, het onderwijs, welzijn, sociale wijkteams en andere maatschappelijke organisaties kunnen we de maatschappelijke waarde van sport en bewegen maximaal benutten. Samen met hen werken we aan de doelstellingen, afspraken en projecten zoals die zijn opgenomen in het Sport & Beweegakkoord van Amersfoort en het Uitvoeringsprogramma bij de sportnota.
Onderwijs & Jeugd
Het beleidsterrein onderwijs & jeugd maakt deel uit van het nieuwe beleidskader Inclusieve Stad (zie hoofdstuk 2). In 2021 vertalen we de 'opgave jeugd' - samen met onze partners - naar een nieuw uitvoeringsprogramma. In dit nieuwe uitvoeringsprogramma willen we nog meer dan nu het geval is uitvoering geven aan samenhangend beleid. Alle beleidsterreinen die zijn gerelateerd aan jeugd worden verbonden. We bouwen voort op de ervaring die we hebben opgedaan met het IJslands preventiemodel. Dit model richt zich primair op het reduceren van middelengebruik door jongeren, maar kan breder worden toegepast. Elementen als focus op preventie, versterken van beschermende factoren en datagestuurd werken willen we verder implementeren.
In 2019 zijn we verkozen tot Nationale Onderwijsstad. Na een spetterende start begin maart 2020 volgde de lockdown en waren we genoodzaakt alle vervolgactiviteiten te staken. In overleg met de Stichting Nationale Onderwijsweek hebben we besloten alle activiteiten een jaar op te schuiven. Dit betekent dat we in oktober 2021 in Amersfoort de Nationale Onderwijsweek organiseren.
Wijkgericht werken staat centraal. Onze ambitie dat kinderen zoveel als mogelijk in de eigen wijk naar school gaan, pakken we samen met schoolbesturen, ouders en andere betrokkenen op. Jongeren praten mee over de invulling van activiteiten op stedelijk en wijkniveau. In de zomer van 2020 hebben we met en voor jongeren en samen met onze partners een activiteitenprogramma in de stad georganiseerd. Dit sluit aan op het gedachtegoed van het IJslands model en willen we in 2021 continueren: een constructieve vrijetijdsbesteding is een belangrijke beschermende factor voor gezond opgroeien.
We vinden het belangrijk dat alle kinderen volop kansen krijgen. Om kinderen uit gezinnen met een laag inkomen alle kansen te geven zich te ontwikkelen, continueren we in 2021 de huiswerkbegeleiding. De evaluatie hiervan in 2020 laat zichtbare resultaten zien en grote tevredenheid bij alle betrokkenen. Amersfoort heeft zich aangesloten bij de Gelijke Kansen Alliantie en ontvangt daarmee ook in 2021 extra budget om preventie in de kinderopvang en het basisonderwijs te versterken. Ook met andere landelijke partijen zijn contacten, bijvoorbeeld om voor meer kinderen een naschools aanbod mogelijk te maken.
In 2021 gaan we verder met het uitvoeren van het programma Sterke Basis! Vanuit het taalnetwerk werken we met onze partners aan het ondersteunen van inwoners bij het verbeteren van basisvaardigheden zoals taal, rekenen en digitale vaardigheden. We breiden het aantal partners van het taalakkoord uit en starten we met effectmeting van het non-formele aanbod. Op het gebied van inburgering verandert de rol van de gemeente vanaf 2021, de aansluiting van volwasseneneducatie hierop is een aandachtspunt.
Wij blijven werken aan een integrale aanpak vanuit de beleidsvelden onderwijs, werk en inkomen en economie om een betere aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt te realiseren. Zo verbinden en versterken we de initiatieven van de verschillende organisaties op het gebied van loopbaanoriëntatie. Jongeren die dreigen uit te vallen in het onderwijs, en jongeren met vragen op het gebied van onderwijs, werk en inkomen krijgen door het integreren van de RMC-functie en de Jongerenloket-functie ondersteuning naar de meest passende route naar onderwijs of (leer)werk. In 2021 zetten we extra in op het benaderen van jongeren (<27 jaar) die in het verleden het onderwijs zonder startkwalificatie hebben verlaten en uit beeld zijn. Door het blijven inzetten van het Toekomstfonds Onderwijs – Arbeidsmarkt verhogen wij de perspectieven op de arbeidsmarkt voor minder kansrijke jongeren op vo en mbo, zorgen we voor een snellere en betere match van stages en leerbanen bij mkb-bedrijven, vergroten wij de instroom van jongeren voor sectoren waar personeelstekorten zijn of dreigen en brengen wij kennis uit de praktijk in opleidingen.
Als onderdeel van het sociaal pakket voor hulp bij baanverlies en schulden wil het Rijk in de periode 2020-2022 voor € 350 miljoen extra investeringen doen voor kwetsbare schoolverlaters. Samen met onze onderwijspartners en werkgeversnetwerk zullen wij hen intensief gaan begeleiden naar vervolgonderwijs of werk. Ook jongeren die op zoek zijn naar werk en jongeren die al enige tijd van school zijn maar nog geen werk hebben, kunnen rekenen op extra ondersteuning dankzij deze extra middelen vanuit het Rijk.
Het beleidsterrein onderwijs & jeugd is nauw verweven met de beleidsterreinen sociaal domein, economie, cultuur en sport.
